25 sep’17 door: Henri Koek

Na een lange zomer met een lange vakantie en geen wedstrijden is het seizoen weer losgebarsten. Compleet uitgerust bedenken de zwemmers de ene naar de andere prachtige doelstelling voor het komende seizoen.  De meest inspirerende Super PR’s worden tot doel gesteld en om dit te bereiken moet er natuurlijk meer en harder getraind worden dan ooit! Vol goede voornemens begint de zwemmer aan het seizoen; in een bak vol zwemmers die minstens zo gemotiveerd zijn en met goed uitgeruste en gemotiveerde trainers op de kant.                                                                                                                                            

En dan…. na een kleine twee weken beginnen er haarscheurtjes te ontstaan. De combinatie met school, studie of werk lijkt toch wat zwaarder dan gedacht. Niet elke training gaat altijd maar lekker en die wekker gaat ‘s ochtends toch vroeger dan gewenst. Hier en daar ontbreekt er al eens een ploeggenoot op de training. En die trainers…, tja die ogen ook alweer ietsje minder fris en fruitig dan 2 weken geleden. Gelukkig naderen daar de eerste wedstrijden! Een limietwedstrijd, de eerste competitiewedstrijd en misschien wel de NK-estafette! Kijk dat is altijd leuk; kijken waar je staat; direct super tijden zwemmen en… als het even kan nog wat limieten scoren voor het komende korte baan kampioenschap!

Tja… en dan vallen die eerste wedstrijdresultaten zo verschrikkelijk tegen….

Met een beetje fantasie ten aanzien van het voortraject beeldde ik me dit zo in toen ik vorige week zaterdag door het zwembad liep en menig trainer in zag praten op soms hevig teleurgestelde zwemmers. Hier en daar zag ik zelfs de waterlanders tevoorschijn komen, terwijl het toch echt pas de eerste wedstrijd was van het seizoen?!

Daar gaat de motivatie en daar gaan de mooie voornemens ten aanzien van het nieuwe zwemseizoen!

Nu is het leren omgaan met teleurstellingen, jezelf ‘oprapen’ en gewoon weer doorgaan een van de allerbelangrijkste elementen in de sport. Het is alleen wel de vraag of je vanuit trainersperspectief al bij de eerste wedstrijd van het seizoen in die situatie wilt belanden of dat er nog andere mogelijkheden zijn om de sporters voor te bereiden op de eerste wedstrijden. Zoals Toon Gerbrands dat regelmatig verwoord: “Succes begint vaak met het managen van de verwachtingen”. 

Enkele tips en trucs die ik in deze casus zelf in het verleden wel heb gebruikt:

Maak onderscheid in leeftijd. Dit probleem speelt bij minioren en de jongste junioren nauwelijks. Die groeien in de vakantie 3-4 cm en alleen al op basis van lichaamslengte en toegenomen lichamelijke ontwikkeling weten ze in de eerste wedstrijden de nodige PR’s te Zwemmen. Hoe ouder de zwemmer en hoe meer arbeid een zwemmer gedurende een seizoen gewend is te leveren, hoe belangrijker het wordt om de verwachtingen te managen.

Inschrijven op bijnummers. Laat de zwemmer beginnen met slagen en afstanden die hij al (meer dan) een jaar niet heeft gezwommen. Hoe ouder het PR; hoe beter het is. Hoe minder je een slag en/of afstand in het verleden hebt geoefend; hoe makkelijker je weer ‘op niveau’ zit en hoe dragelijker de resultaten zullen zijn. Daar komt bij dat de zwemmer zelf ook nog wat minder belang hecht aan de resultaten op zijn ‘bijnummer’.

Kies andere doelstellingen. Je kunt de zwemmers ook mentaal voorbereiden op de eerste wedstrijd door heel bewust te gaan racen met hele ‘gekke’ doelstellingen, waarbij je afspreekt helemaal niet naar de tijd te kijken. Een 200m rugslag zwemmen, maar wel na elk keerpunt 15m onder water. Of….En dat was helemaal een leuke, de 2^e helft van de race sneller zwemmen dan de eerste helft. Als uitleg naar de zwemmers gebruikte ik het gegeven dat we alleen nog maar bezig waren geweest met het opbouwen van de conditie. Het volhouden van zo’n afstand zou dus prima moeten kunnen, maar de snelheid om hard te openen hadden we toch nog niet geoefend. Vanuit een prachtige, soepele ontspannen techniek, de 2^e helft vol de gashendel open! Tot ieders verrassing, zeker ook die van mij, kwamen er met die tactiek soms nog héle snelle tijden op de klokken en maakten de zwemmers zich en passant een manier van racen eigen waar we ook bij de piekwedstrijden nog goed gebruik van konden maken.

Oefening baart kunst. Soms is het niet altijd wenselijk om met andere slagen of doelstellingen te beginnen. Zoals bijvoorbeeld bij de eerste competitiewedstrijd, waar het programma vast ligt en niet elke vereniging zich de luxe wil permitteren om met andere doelstellingen aan de start te verschijnen. Een wedstrijd zwemmen, langer dan 50m, is pijn lijden. Wedstrijdpijn is in gewone trainingssituaties niet na te bootsen. Zeker niet als het seizoen nog maar net van start is gegaan en de trainingsinhoud vooral is gericht op het opbouwen van de aerobe capaciteiten.  Toch is die wedstrijdpijn leren ervaren wel wat je doet als je ‘wedstrijdritme’ opbouwt. Los van de fysieke factoren, leert de ervaring dat het vooral die mentale factoren zijn die de grootste impact hebben op het uiteindelijke resultaat. En aangezien in de competitie élke seconde telt is het zaak om je sporters ook mentaal voor te bereiden op die wedstrijdpijn.

Dit kan heel goed ondervangen worden door drie tot vier dagen voor de wedstrijd, in de trainingssituatie, al eens een wedstrijd na te bootsen waar een 100 of 200m geracet moet worden. Hoe bijzonderder je het maakt, hoe groter het trainingseffect. Dus wedstrijdlijnen er in, vlaggetjes erboven, teamgenoten op de kant om aan te moedigen, eventueel racen in een oude wedstrijdzwembroek etc. Leer je sporters om in de race de focus te verleggen. Die pijn komt toch wel, maar het heeft geen zin om daarop te gaan zitten wachten. Blijf je richten op datgene wat je wilt bereiken. Een eindsprint, benen blijven gebruiken, een versnelling in het keerpunt, een strakke finish, etc. De ene sporter kan in een dergelijke trainingswedstrijd al wedstrijdniveau benaderen, een ander blijft er substantieel van verwijderd. Desalniettemin zorg je er op deze manier wel voor dat  het lichaam van de sporter alweer weer in een fysieke mini supercompensatie terecht komt ten tijde van de wedstrijd. En nog veel belangrijker; dat de sporter mentaal gewapend is tegen de wedstrijdpijn en de handvaten heeft aangereikt gekregen om de focus op die zaken te richten die hij zelf in de hand heeft. Let op! Zelfs hele ervaren zwemmers moeten ‘de pijn’ eerst weer even ‘voelen’, voordat ze weten hoe ze er mee moeten dealen.

Bovenstaande tips gaan écht geen supertijden opleveren aan het begin van het seizoen. Wel zal de schade hier en daar beperkt blijven en het allerbelangrijkste is dat de verwachtingen van de zwemmers zijn gemanaged. De motivatie blijft behouden en … het leren omgaan met teleurstellingen? Dat kan later in het seizoen vast nog wel geoefend worden. Kansen genoeg! 😉